Jürgen Mettepenningen is zonder meer een bezige bij. Hij is theoloog, directeur Identiteit van het Vicariaat Onderwijs van het aartsbisdom Mechelen-Brussel en docent aan de Faculteit Theologie en Religiewetenschappen van de KU Leuven. De afgelopen jaren werkte hij bovendien aan twee lijvige boeken. Eerst publiceerde hij, samen met Karim Schelkens, de biografie van kardinaal Godfried Danneels. Kort daarna verscheen Geloven. Spirituele denkers uit de hele wereld getuigen, een bundel beschouwingen over geloof, godsdienst, religie en spiritualiteit. Maar liefst 46 auteurs werkten eraan mee. Mettepenningen redigeerde de teksten en bewaakte het concept – geen ellenlange belerende bijdragen, geen theologische vaktaal.
De titel van het boek geeft perfect weer waarover het gaat: wat mensen doet ademen, wat hun zin geeft in het leven, wat hen blij maakt en wat hen aanspoort tot moreel handelen.
Mettepenningen besteedde vier jaar aan het boek, maar het resultaat mag er zijn: 289 bladzijden, mooi uitgegeven, een voorbeeldige mix van onderwerpen en, last but not least, boeiend om lezen. Niet alleen voor gelovigen, maar ook voor zinzoekers in het algemeen en voor al wie interesse heeft in religie, spiritualiteit en het interreligieuze. De titel van het boek geeft perfect weer waarover het gaat. Niet over hét geloof of over een of meerdere wereldgodsdiensten, maar over ‘geloven’ in de ruimste betekenis van het woord. Kortom, over wat mensen doet ademen, wat hun zin geeft in het leven, wat hen blij maakt en wat hen aanspoort tot moreel handelen.
Alle bijdragen ademen authenticiteit uit. Ze leren in wie of wat iemand gelooft, wat dat in zijn dagelijkse leven betekent en hoe die persoon daar in zijn contacten met medemensen mee omgaat.
Meteen is duidelijk dat Geloven geen cursus is over rituelen, geloofswaarheden en andere facetten van de grote religies. Het gaat niet over systemen, complexe theorieën en theologische spitsvondigheden, wél over concrete levensverhalen van mensen die voor de gelegenheid in hun hart en hun ziel laten kijken. Alle bijdragen ademen authenticiteit uit. Ze leren in wie of wat iemand gelooft, wat dat in zijn dagelijkse leven betekent en hoe die persoon daar in zijn contacten met medemensen mee omgaat. Dat resulteert in 46 verhalen van bevoorrechte getuigen wier leven zich in een specifieke context afspeelt en bij wie dat leven door bepaalde personen en/of bijzondere gebeurtenissen werd beïnvloed. Al die verhalen leren dat het geloof leeft, dat het geen brok graniet is, iets dat te nemen of te laten is – zoals Mettepenningen het in zijn inleiding terecht verwoordt.
Onder de auteurs vinden we alvast bekende namen uit de katholieke traditie. Hun getuigenissen prijken naast die van spirituele denkers uit islam, jodendom, boeddhisme en hindoeïsme, jainisme en zoroastrianisme.
Wie zijn de spirituele denkers die in zijn boek aan bod komen? En vanwaar komen ze? Uit de hele wereld en uit alle gezindten, zoals de ondertitel van het boek suggereert? Dat laatste klopt beslist. Onder de auteurs vinden we alvast bekende namen uit de katholieke traditie. We vermelden onder meer Jean Vanier, de stichter van de Arkgemeenschap; Enzo Bianchi, de prior van het klooster van de oecumenische gemeenschap in Bose; Anselm Grün, de Duitse benedictijn en auteur van een hele rist boeken over spiritualiteit; Jeanne Devos, de Vlaamse zuster die in India opkomt voor straatkinderen en misbruikt huispersoneel; Andrea Riccardi, de stichter van Sant’Egidio; en ten slotte Timothy Radcliffe, de voormalige generaal-overste van de dominicanen.
Hun getuigenissen prijken naast die van spirituele denkers uit islam, jodendom, boeddhisme en hindoeïsme, jainisme en zoroastrianisme. Allen vertellen vrank en vrij hoe ze tot het geloof dat hen dierbaar is, zijn gekomen en hoe ze uit hun geloof en/of hun overtuiging inspiratie putten om het goede te doen en zich voor de medemens en voor de wereld te engageren. Dat klinkt misschien erg idealistisch, maar uit veel getuigenissen blijkt dat geloven wel degelijk het verschil kan maken. Tegelijk nodigt het boek de lezer uit tot reflectie, stilte en bezinning. Bovendien verruimt het de blik – geen overbodige luxe in een samenleving als de onze die zodra het over geloof gaat, uitblinkt in bekrompenheid.
Geloven lees je beter niet in één keer uit… Op die manier ben je er misschien een hele poos mee bezig, maar het loont de moeite.
Uiteraard kunnen we hier niet op alle 46 bijdragen ingaan, hoe interessant de meeste ook zijn. De lezer is trouwens gewaarschuwd: Geloven lees je beter niet in één keer uit… Je doet er goed aan de teksten een voor een te lezen, daar de nodige tijd voor te nemen en nadien enkele dagen over de inhoud te reflecteren. Op die manier ben je er misschien een hele poos mee bezig, maar het loont de moeite.
Als we bij wijze van voorbeeld toch een getuigenis moeten geven, dan kiezen we – mede door de schrijnende actualiteit in het Midden-Oosten – voor dat van Bashar Warda, de Chaldeeuws-katholieke aartsbisschop van Erbil in Iraaks-Koerdistan. In zijn aangrijpende bijdrage vertelt die hoe de Eerste Golfoorlog in 1991 zijn leven veranderde, hoe hij en zijn Kerk onder de moslims leefden ondanks het bijzonder gespannen geopolitieke klimaat, hoe hij opstandig werd, zich door God verlaten en vernederd voelde en hoe hij op een gegeven moment, net zoals Job eertijds, zijn rechten opeiste. En het ging van kwaad naar erger: de Tweede Golfoorlog, de val van Saddam Hoessein, de complete anarchie en het brute geweld die daarop volgden.
Mislukkingen, frustraties en momenten van volslagen hopeloosheid: Bashar Warda maakte het allemaal mee. Nooit kon hij opgelucht ademhalen. Toch ontliep hij zijn verantwoordelijkheid niet. Geloof is voor mij tevreden de reis voort te zetten en manieren te zoeken om anderen te doen lachen en hen te verzekeren dat ze niet worden vergeten, dat ze de moed nooit mogen verliezen, vertelt hij in Geloven. En mocht ik geen antwoord hebben op hun vragen, dan is er nog altijd de plicht hen bij te staan. Het enige wat telt, is dat het goede voor iedereen plaatsvindt.
Anderen blij en gelukkig maken en voortdurend trachten het goede na te streven in verbondenheid met een hogere werkelijkheid: het is de rode draad door veel getuigenissen in dit boek. Niet verwonderlijk, uiteraard. Immers, moeten niet alle religies en geloofsovertuigingen zich daarvoor inzetten zodat ze elkaar als volwaardige partners vinden?
JÜRGEN METTEPENNINGEN (red.), Geloven. Spirituele denkers uit de hele wereld getuigen, Lannoo, Tielt, 2015, 289 blz., € 29,99.
Geniet dankzij MagaZijn en Uitgeverij Lannoo van 15% korting bij aankoop van ‘Geloven’ via LannooShop.
1. Surf naar www.lannoo.be/geloven
2. Voeg het boek toe aan jouw winkelmandje 3. Geef magazijn in bij ‘kortingscode’ en klik op ‘+’ 4. Daarna hoef je enkel nog je bestelling af te ronden. Het voordeel is enkel geldig via LannooShop t.e.m. 15 september 2016, zolang de voorraad strekt. De korting is niet cumuleerbaar met andere voordelen.
Tekst: Bert Claerhout
Foto: Bashar Warda, Iraaks aartsbisschop © Huffingtonpost
