Erik Galle is priester én psychotherapeut. In zijn boek ‘De voorafplek‘ haalt hij de monnik en de psychotherapeut in zichzelf naar boven en brengt ze met elkaar in dialoog. Dat zorgt voor een bijzondere benadering. Zelf noemt hij dit boek cruciaal in zijn eigen zoektocht: ‘Het puzzelstuk dat de hele puzzel compleet maakt’. Lees ook ons interview met de auteur over de relatie tussen psychotherapie en spiritualiteit: ‘We moeten allemaal op ego-dieet.’
Psychologie en bij uitbreiding psychotherapie zijn relatief nieuwe disciplines. Toch hebben mensen altijd al nagedacht over zichzelf, hun drijfveren en stemmingen. Het monnikendom speelde daarin een belangrijke rol. Monniken worden namelijk sterk met zichzelf geconfronteerd: ze zijn vaak alleen en hun gebed is niet altijd vruchtbaar. Meer nog: ze voelen soms een diepe leegte in zichzelf. Dan overvalt hen het gevoel dat in de spirituele literatuur acedia wordt genoemd: geestelijke dorheid die wij vandaag depressie zouden noemen. De manier waarop ze daarmee omgingen, kan je psycho-spiritueel noemen. Ze beschouwden de leegte als een soort doorgang waarin ze het ‘willen begrijpen’ loslaten en zich openen voor het Onkenbare. Die verbinding met het spirituele is in de moderne psychologie vaak verloren gegaan. En toch kan het herontdekken van de spirituele dimensie ons vandaag helpen. Spiritualiteit heeft namelijk, net als therapie, te maken met zingeving.
De mythe van de zelfontplooiing
Het boek van Erik Galle deed mij aan die strijd van de monnik denken. Het woord ‘voorafplek’ dat de titel van zijn boek werd, is een neologisme. Voor de auteur is dat bevrijdend: het gaat over iets wat niet gekend is, iets dat je niet zelf maakt. De voorafplek heeft er in de eerste plaats mee te maken dat massa’s mensen je voorafgegaan zijn en je dus niet zelf het begin bent. Die gedachte komt voortdurend in het boek terug en past ook in het vorige werk van de auteur. Hij laat zich daarin kritisch uit over het individualisme van onze tijd: iedereen moet als het ware zichzelf uitvinden. Zelfontplooiing bestaat volgens hem niet, er moet altijd iets voorafgaan aan jou vooraleer je zelf iets kunt doen. Het is de ander die je in beweging zet. Je kunt jezelf niet ontplooien, dat maken anderen voor je mogelijk. Als de ander mij doet bestaan, besta ik. Galle is daarom heel kritisch voor de samenleving die zo sterk inzet op maakbaarheid.
Je voelt doorheen het boek hoe de voorafplek voor hem dé remedie bij uitstek is tegen zelfgenoegzaamheid en de leegte van zelfontplooiing. Als je jezelf in het centrum zet, moet je alles zelf bedenken. Als je de werkelijkheid daarentegen als relatie ziet, ontdek je dat iets je voorafgaat en je uitnodigt om binnen te treden en mee te doen.
De zoekende, kwetsbare God
De auteur betrekt deze voorafplek vanuit zijn geloof ook op God. God is altijd in ons. Hij gaat aan ons vooraf, Hij zit in ons. Die relatie is fundamenteel. Je kunt in jezelf naar de plek gaan waar die God is. Daar is alles al bezig. Dat de godsontmoeting al plaatsvindt in jezelf is bevrijdend en ontspannend.
Zelfontplooiing bestaat niet, er moet altijd iets voorafgaan aan jou vooraleer je iets kunt doen. Het is de ander die je in beweging zet, je kunt jezelf niet ontplooien.
Als dat zo is, dan is er in ieder mens een plek die hijzelf niet gemaakt heeft en ook niet hoeft te maken. Voor de auteur is dat de plek waar je de liefde van God kunt ervaren. Die liefde geeft vervulling. ‘God zit opgevouwen in ons’, zegt de auteur in een interview, ‘en vraagt of Hij zich mag ontvouwen.’ Als je dat toelaat, kan God in jou zijn werk doen. Dat betekent ook dat die God zelf kwetsbaar is: Hij is afhankelijk van het feit of de mens Hem wel of niet in zichzelf toelaat. In de ervaring van Erik Galle is God een zoekende God die de mens nodig heeft. Hij bestaat in een soort van ‘heilige onvolledigheid’, Hij is maar volledig als wij meegaan.
Bidden is essentieel als een weg om anders naar de wereld te kijken. Je krijgt een dieptezicht op de wereld. Net zoals in de monastieke traditie is het gebed voor de auteur de manier om de werkelijkheid te ontdekken zoals ze is. Bidden is daarom geen vaardigheid. Het is een manier van zijn, het is het laten gebeuren van God.
Luisteren, zien en spreken
De auteur ontvouwt deze visie vanuit het perspectief van luisteren, zien en spreken. Hierin zit naar mijn aanvoelen ook de verbinding tussen psychotherapie en de uitgesproken gelovige spiritualiteit van Erik Galle. Het woord schept immers orde in de chaos: ‘Woorden aan de chaos geven, is de stap die uitmondt in schepping.’ Luisteren naar de woorden van de cliënt en vragen stellen om die woorden te helpen geven is de essentie van psychotherapie. Maar woorden zeggen nooit alles: ‘Woorden kunnen de werkelijkheid niet vervangen. Ze helpen ons wel te luisteren naar de voorafplek. Daarom moet je eerst leren luisteren in de stilte.’ Dat doe je in je ‘binnenkamer’, de plaats waar de voorafplek te vinden is.
Provocatief
Voor wie niet zo met God en geloof vertrouwd is, zal de vanzelfsprekendheid waarmee Erik Galle overstapt van de voorafplek in ieder mens naar de aanwezigheid van God bevreemden. Zijn boek doet mij denken aan het oeuvre van de bekende Benedictijn Anselm Grün die psychologie en Bijbelse beelden samenbrengt. Galle gaat echter nog rechtstreekser en niet via de omweg van de psychologie, zoals Grün wel doet door het werk van Carl Gustav Jung binnen te brengen. De voorafplek biedt Erik Galle een reeks inzichten in zijn geloof. Voor wie met hem mee op weg wil gaan, vormen die een coherent geheel. Het is zoals hij in ons interview zegt inderdaad een puzzel die in elkaar valt: de kwetsbare God die voorafgaat aan de mens maar hem tegelijk nodig heeft. De God die in Jezus mens geworden is en die laat zien wat die God voor de mens wil zijn. In het tweede deel nodigt de auteur de lezer trouwens uit om via oefeningen en filmpjes je eigen voorafplek te exploreren.
In die zin is het boek provocatief: het vertrekt vanuit de godservaring van de auteur. Naar ons aanvoelen gaat het meer over de monnik dan over de therapeut. Toch is net dat perspectief een uitdaging voor de therapeut. Het godsbeeld dat Galle schetst, helpt ook gelovigen die het lastig hebben met God vooruit. Tegelijk kan het sceptici bijsturen om hun godsbeeld te meten aan de God in wie christenen geloven. Dat de auteur uit zijn eigen ervaring puurt, maakt het boek heel persoonlijk. Die ervaring hoeft niet de jouwe te zijn. Maar het is wel een uitnodiging om verder te denken dan het gesloten mensbeeld waar ook de psychologie last van heeft. Dat is de grote verdienste van dit boek.
Erik Galle, De voorafplek. Een therapeutisch en monastiek traject. Halewijn, Antwerpen, 2021.
MagaZijn geeft een gratis exemplaar weg!
Laat een reactie achter onder dit interview en vertel wat jou raakte.
Misschien word jij dan de gelukkige winnaar!
Lees ook ons interview met Erik Galle over zijn boek en over de relatie tussen psychotherapie en spiritualiteit: ‘We moeten allemaal op ego-dieet.’
Boeiend artikel? Help ons zin geven en delen
- klik hier en sluit je aan bij het MagaZijn van de zin!
- laat een reactie achter onder dit artikel
- deel dit artikel met je vrienden en familie
- stuur ons jouw eigen zingevend verhaal op info@magazijn.community
Dank je wel!
God die in ons opgevouwen zit, wat een prachtig beeld! Zeker in aanloop naar Kerstmis, is dit een sprekend beeld: het kleine kwestbare dat wacht om zich in ons te mogen ontplooien, dat deel is van ons en tegelijk zo gans Anders. Erik Galle weet telkens weer woorden te vinden die je bijblijven en waar je mee verder kan, voor jezelf en in je contact met anderen.
Heel boeiend! Ik heb destijds nog college gelopen bij Antoon Vergote in Leuven omdat ik bij hem ook mijn thesis maakte. Sommige dingen die ik bij hem leerde herken ik ook in dit boek. De naam ‘voorafplek’ is nog steeds vreemd voor mij maar ik zie er toch in dat alles ons geschonken is, om niets. We zijn niet de mens die we ‘uit onszelf’ zijn, maar ons bestaan is een gave, een kans die we krijgen maar ook kunnen weigeren.
We zijn geroepen tot bestaan en dat is vooraf…aan alles wat er gebeurt.
Geloof speelt een belangrijke rol in mijn leven. Daarom vind ik dit artikel zo waardevol!
Bidden is een manier van zijn, het is het laten gebeuren van God. God is een zoekende god die de mens nodig heeft (vind ik zo mooi!) God zit opgevouwen in ons, Hij vraagt of Hij zich mag ontvouwen. Leer luisteren in de stilte, in je binnenkamer, daar de nodige tijd voor nemen…
Dus: verder denken dan het gesloten mensbeeld!