Wat hebben kunst en religie gemeen? Ze delen de zoektocht naar wat betekenis geeft aan ons bestaan, tasten de grenzen af van het ervaarbare en streven er naar om zichtbaar te maken wat onzichtbaar is. In Düsseldorf, Künstsammlung NRW, loopt nog tot 24 januari 2016 een fascinerende tentoonstelling over die connectie tussen kunst en religie.
Invisible
De titel van de tentoonstelling, the problem of God is ontleend aan één van de werken (Pavel Büchler, the problem of God). Het is een quote uit een boekje dat in één van de zalen terug te vinden is. Toch is het niet die zin die je er kan zien. Per toeval had de kunstenaar een vergrootglas tussen de bladzijden van het kunstwerk gelegd om aan te geven waar hij bij het lezen gebleven was.
Toen hij het boek terug ter hand wilde nemen merkte hij dat een woord door het vergrootglas weerspiegeld werd: invisible. Hij werd erdoor getroffen omdat het op een bijna humoristische wijze zijn zoektocht weergaf. We kunnen het transcendente nooit direct waarnemen, we hebben er altijd een bemiddeling voor nodig. In dit geval, het vergrootglas. Als we het zichtbare zo aanwezig stellen is het inwissel– niet zichtbaar. De aanwezigheid wordt opgeroepen door de afwezigheid. De hele tentoonstelling plaatst je voortdurend voor dergelijke complexe, onverwachte en veelzijdige metaforen.
De christelijke motieven en symbolen behoren tot ons universeel cultureel erfgoed waaruit kunstenaars blijven putten bij het bevragen van de grenzen van ons bestaan.
Christelijke beelden in een seculiere context
Uitgangspunt voor de tentoonstelling was te verkennen hoe in de hedendaagse kunst elementen uit de christelijke beeldtraditie in een seculiere context verder ontwikkeld worden. De christelijke motieven en symbolen behoren tot ons universeel cultureel erfgoed waaruit kunstenaars blijven putten bij het bevragen van de grenzen van ons bestaan.
Het resultaat is een tentoonstelling die onder je huid kruipt en heel indringende vragen oproept.
Velen van hen noemen zich niet gelovig en hebben niet eens religieuze motieven met hun werk. Het resultaat is een tentoonstelling die onder je huid kruipt en heel indringende vragen oproept. De gebruikte technieken zijn veelzijdig en hedendaags, onder meer prachtig videowerk van kunstenaars als Bill Viola (The quintet of the Astonished) Eija-Liisa Ahtila (The annunciation), Michaël Borremans (The Bread) en Gary Hill (Crux).
De audioguide toont achtergronden bij de kunstwerken. De manier waarop de kunstenaars zich lieten inspireren door klassieke werken uit de christelijke traditie zoals een kruisafneming of een piëta en daar een hedendaagse invulling aan geven, is verrassend. Soms doet die naar adem happen. We zijn blind geworden en in een esthetische slaap gesust. De beelden en schilderijen die al jaren in onze kerken en musea hangen, raken ons nauwelijks nog. Hier worden we wakker geschud en geconfronteerd.
Een dakloze vrouw, slachtoffer van de teloorgang van het Sovjetsysteem, houdt haar naakte dochter in de armen (Boris Mikhailov. Case History Requiem). Een piëta die in je ziel kerft. Berlinde De Bruyckere herdenkt het passieverhaal door naakte lichamen, uit was gemaakt, op een metalen pilaren te monteren. Ze doen enerzijds denken aan het vlees dat bij de slager aan de haak hangt en stralen anderzijds een schrijnende weerloze kwetsbaarheid uit. Schmerzensmann roept alle machteloze lijden in de wereld via deze eigen interpretatie van het lijden van Christus.
Door hun vrije omgang met de religieuze iconografie slagen kunstenaars er een uitdagende, soms schokkende, soms ontroerende herinterpretatie aan te geven en een taal te vinden die aansluit bij het huidige levensgevoel.
Door hun vrije omgang met de religieuze iconografie slagen kunstenaars er een uitdagende, soms schokkende, soms ontroerende herinterpretatie aan te geven en een taal te vinden die aansluit bij het huidige levensgevoel. Een opdracht waar de kerkstructuren maar niet meer in te lijken slagen. Daarin worden veel meer vragen gesteld dan er antwoorden worden gegeven. Maar misschien is dat ook de belangrijkste opdracht voor een religie: minder bezig zijn met de antwoorden, meer met de vragen. Want vragen brengen ons in beweging.
Alle info over de tentoonstelling is te vinden op http://www.kunstsammlung.de/startseite.html
