We zijn blijkbaar zo oud geworden dat onze lichamen uit elkaar beginnen te vallen. Ik zal je hierin weldra volgen. Weet dat ik dicht bij je ben nu. Als je je hand uitsteekt, dan kan je de mijne nog vastnemen. Weet dat ik altijd van je heb gehouden, zowel voor je schoonheid als voor je verstand. Ik hoef daar verder niets over te zeggen, want je weet wat ik daarmee bedoel. Ik wil je een goede laatste reis toewensen. Vaarwel vriendin, mijn eindeloze liefde, we zien elkaar later weer.
Dat schrijft Leonard Cohen aan zijn muze Marianne als hij verneemt dat ze stervende is. En nu is hij zelf heengegaan, niet zonder een bewust monument van afscheid, You want it darker. Wie de plaat hoorde voor Cohen stierf, voelde de dood als het ware al in hem zitten. De duisternis huist gewoon in deze song en je rilt er van. Cohen liet de plaat door zijn zoon Adam producen. Dat maakt het nog sterker, en je merkt dat ze elkaar aanvoelen.
Cohen is nooit een vrolijke Frans geweest, hoewel hij de laatste jaren bij zijn optredens – in pak en met zijn eeuwige hoedje – een charmante, zeer spirituele en zachte indruk maakte. In het nummer Going home op Old ideas zingt hij ironisch over zichzelf: I love to speak with Leonard he’s a sportsman and a shepherd and a lazy bastard living in a suit. Er is geen tekst van hem te vinden waar de melancholie en de zwaarte van dit aardse bestaan niet van afdruipt.
Cohens spiritualiteit gaat door de duisternis. Hij is in die zin, net als zijn collega Bob Dylan, het joodse geloof trouw gebleven. Bestaan is worstelen met eenzaamheid, verlies en ballingschap, en hopen dat er wat licht doorbreekt. In zijn teksten vind je eveneens de apocalyptiek van Dylan. Luister maar naar Everybody knows op het album The Future (1992) dat het pessimisme van sommige Oudtestamentische profeten ruim overtreft.
Sensueel en spiritueel
Maar er is ook de romantische, sensuele Cohen. Zijn overbekende Suzanne brengt Jezus en zijn geliefde samen in een ode tjokvol symbolen. Van het potente I am your man springt de erotiek af. Of het populaire en massaal gecoverde Halleluja een liefdeslied is, is niet helemaal helder. Het is gebaseerd op de passie van koning David voor Batseba. Ook hier de band tussen sensualiteit en spiritualiteit:
Well there was a time when you let me know What’s really going on below But now you never show that to me do you But remember when I moved in you And the holy dove was moving too And every breath we drew was hallelujah
De beroemde zinsnede uit Anthem: There is a crack in everything. That’s how the light gets in laat dan weer zien hoe Cohen kwetsbaarheid verbindt met God.
Testament in drie delen
En dan is er de Cohen die wacht op verlossing. De drie laatste albums vormen daarin een triptiek.
Eerst het sublieme Old Ideas (2012). Come healing vat de boodschap van dit meesterwerk samen: er zal verlossing komen, verzoening en liefde zullen regeren.
O gather up the brokenness And bring it to me now The fragrance of those promises You never dared to vow The splinters that you carry The cross you left behind Come healing of the body Come healing of the mind
Of in Amen waarin hij slachtoffers recht toezingt:
Tell me again when the filth of the butcher is washed in the blood of the lamb Tell me again when the rest of the culture has passed through the Eye of the Camp Tell me again when I’m clean and I’m sober Tell me again when I’ve seen through the horror Tell me again, tell me over and over Tell me that you love me then, Amen
Popular problems is het tweede deel van de triptiek. Born in chains is een korte maar zeer bijbelse en hoopvolle hymne:
I was born in chains but I was taken out of Egypt I was bound to a burden, but the burden it was raised Lord I can no longer keep this secret Blessed is the name, the name be praised I fled to the edge of a mighty sea of sorrow Pursued by the riders of a cruel and dark regime But the waters parted and my soul crossed over Out of Egypt, out of Pharaoh’s dream Word of words and the measure of all measures Blessed is the name, the name be blessed Written on my heart in burning letters That’s all I know, I cannot read the rest I was idled with my soul, when I heard that you could use me I followed very closely, but my life remained the same But then you showed me where you had been wounded In every atom broken is a name
De slotsong van dit album is zowaar haast vrolijk: You got me singing is als het ware de pendant van Hallelujah. Hoe vreselijk het leven ook kan zijn en hoe afschuwelijk het er in de wereld ook aan toegaat, de belofte dat hij Halleluja kan zingen, is vervuld.
You got me singing Even tho’ the news is bad You got me singing The only song I ever had You got me singing Even tho’ it all looks grim You got me singing The Hallelujah hymn
You wan’t it darker rondt de triptiek af met de aanvaarding van de dood. Cohen kondigde zelf aan dat hij klaar was voor de dood. Haast grappig voegt hij er in een later interview aan toe: Ik heb wat overdreven vrees ik… Ik ben van plan om voor altijd te leven. Je ziet echter dat zijn gezondheid achteruit gaat.
Magnified, sanctified, be thy holy name Vilified, crucified, in the human frame A million candles burning for the help that never came You want it darker Hineni, hineni I’m ready, my lord
Hineni is het Hebreeuwse woord voor Hier ben ik. Cohen is zich sterk bewust van zijn wegglijden uit dit leven (I am leaving the table). De songs zijn hard, soms bitter en twijfelend of het allemaal wel zin had. Tegelijk ervaart hij zijn leven zinvol vanuit de liefde, zoals hij reciteert in If I didn’t have your love:
If the sun would lose its light And we lived an endless night And there was nothing left That you could feel If the sea were sand alone And the flowers made of stone And no one that you hurt Could ever heal That’s how broken I would be What my life would mean to me If I didn’t have your love To make it real
Lees ook het boeiende artikel over Cohen in De Morgen.
Tekst: Johan Van der Vloet
Boeiend artikel? Help ons zin geven en delen
- klik hier en sluit je aan bij het MagaZijn van de zin!
- laat een reactie achter onder dit artikel
- deel dit artikel met je vrienden en familie
- stuur ons jouw eigen zingevend verhaal op info@magazijn.community
Dank je wel!
