Jongeren stellen zich grote en kleine levensvragen over zichzelf en over de wereld waarin zij leven. Hoe kan de school hen helpen om met die vragen om te gaan? In Maricolen Maldegem gaan ze daarmee aan de slag. Pedagogisch adviseur Patrick Remmerie zette mee zijn schouders onder het M-project. ‘Wat ons M-project uniek maakt, is dat het niet alleen voor onze leerlingen bestemd is, maar voor àl onze schoolmedewerkers. Om onze visie bij de leerlingen ingang te doen vinden, hebben alle personeelsleden een voorbeeldfunctie.’
Hoe kwamen jullie erbij om in jullie school in te zetten op zingeving?
Meer dan een decennium geleden nam het directieteam van de school het initiatief om ons pedagogisch project te actualiseren. Een tiental personeelsleden nam de uitdaging aan. We kwamen wekelijks tijdens de middagpauze samen om te brainstormen. Het werd een lange maar zeer zinvolle oefening in het zoeken naar de zin van ons onderwijs. Externen kwamen input geven, de werkgroep bezocht andere scholen, we vormden subgroepen.
En, wat was de conclusie?
Dat we wilden afstappen van wollige, allesomvattende maar nietszeggende teksten! De meeste scholen definiëren hun pedagogisch project op die manier. Voor ons zou voortaan één korte slogan volstaan: ‘Het beste in elkaar naar boven halen.’ Dat was voor ons het kerndoel van onze school.
Voor ons zou voortaan
één korte slogan volstaan:
‘Het beste in elkaar
naar boven halen’
De nadruk ligt niet op het individuele: we willen samen school maken. Daarvoor moet iedereen zich engageren en samen streven naar het best haalbare.
Iederéén doet dus mee?
Jazeker, deze visie verspreiden we niet alleen bij de leerlingen, maar ook onder het personeel en de ouders. Na enige tijd kende iedereen de slogan en werkten we allemaal samen naar ons gemeenschappelijk doel. Tot de doorlichting langs kwam. Die stelde vast dat iedereen de visie kende, maar op een verschillende manier interpreteerde en invulde.
Waren er dan zo’n grote verschillen?
Wel, de ene koppelde de visie vooral aan studieprestaties, de andere aan sociaalgerichte en buitenschoolse activiteiten. Dit was voor ons het signaal dat we ons pedagogisch project verder moesten verduidelijken. En dus richtten we opnieuw een werkgroep op en wisselden we regelmatig van gedachten. Opnieuw volgde een lang proces met input van externe experts, zoals de FranklinCovey-stichting. We bezochten ook scholen in het buitenland.
Wat was het resultaat?
Nu hadden we een duidelijk en allesomvattend pedagogisch projectvoorstel. Opnieuw kozen we niet voor lange teksten, wel voor korte zinnen en duidelijke termen. Die koppelden we aan de figuur van een boom. Die stelt het groeiproces van de leerling en van de leerkracht voor. Dat is een sterke visuele voorstelling van het M-project, vanaf nu de naam van ons pedagogisch project.
Ik zie vier groeistappen in die boom?
Die vier groeistappen zijn vier doelstellingen die we als school voor ogen houden voor al onze leerlingen en medewerkers: zelfinzicht verwerven, je eigen talenten ontwikkelen, samenwerken met anderen en je engageren in de samenleving. We leggen dus niet alleen de nadruk op kwalificatie – jezelf ontwikkelen – en socialisatie of samenwerken. We gaan een stap dieper door te kiezen om zelfinzicht te verwerven en een trap hoger omdat we ons willen engageren in de maatschappij.
Dat lijkt me een unieke insteek …
Inderdaad. En wat ons M-project ook uniek maakt, is dat het niet alleen voor onze leerlingen bestemd is, maar voor àl onze schoolmedewerkers. Om onze visie bij de leerlingen ingang te doen vinden, hebben alle personeelsleden een voorbeeldfunctie. Iedereen wordt dus opgeroepen om de M-visie voor te leven.
ons M-project is niet alleen
voor onze leerlingen bestemd,
maar voor àl onze schoolmedewerkers.
Onze doelen zijn dus niet alleen op de leerlingen gericht, maar op al wie bij onze schoolorganisatie betrokken is. Zo is het M-project een opdrachtsverklaring geworden.
Hoe pakken jullie dat concreet aan?
De eerste stap – ‘wie ik zelf wil zijn’ – is heel belangrijk en wordt op vele scholen vaak onderbelicht. Al te vaak zie je dat het thema ondergebracht wordt bij de vakken godsdienst, zedenleer, filosofie, enz. En toch ligt hier de basis voor de uitbouw van een evenwichtig en gelukkig leven: weet je wie je zelf wil zijn?
Moeilijke vraag … Hoe kom je dat op spoor?
Jezelf leren kennen doe je door tijd te maken voor introspectie, door principes te ontwikkelen en je eigen mogelijkheden te leren kennen. Van daaruit kunnen leerlingen – en alle schoolmedewerkers – doelgericht handelen. We kunnen dit ook definiëren als zingeving. Zingeving is veel meer aanwezig dan we op het eerste zicht denken: er is ‘alledaagse zingeving’ die waarden, principes, doelen, enz. aanreikt. Daarnaast zijn er de expliciete, existentiële levensvragen waarmee we geconfronteerd worden: dood, verlies, kwetsbaarheid,…
Hoe pakken jullie het aan om die eerste stap uit te werken?
We haalden inspiratie bij het programma Leader in Me. Dat is gebaseerd is op The Seven Habits of Highly Effective People van Stephen Covey. Alle personeelsleden hebben een introductie gekregen, een groep van enthousiaste medewerkers heeft zich er verder in verdiept. Dit schooljaar zijn we gestart met een proefproject. Daarin werken tien leerkrachten en opvoeders een traject uit in vijf klasgroepen van het eerste, tweede en derde jaar secundair onderwijs in de A- en B-stroom. De leerkrachten – we noemen ze M-leerkrachten – komen uit alle vakdisciplines. Zo halen we introspectie en waardenontwikkeling uit de sfeer van godsdienst en filosofie. De onderwerpen komen in verschillende lessen en op verschillende momenten ter sprake.
We halen introspectie en waardenontwikkeling
uit de sfeer van godsdienst en filosofie.
We zetten niet zozeer in op specifieke lessen over een bepaald onderwerp. De leerkrachten zorgen ervoor dat gesprekken ogenschijnlijk organisch ontstaan tijdens hun lessen. Dat doen ze wel op een structurele manier en met een gemeenschappelijke terminologie. Er worden leerlijnen uitgetekend en de M-leerkrachten overleggen voortdurend met elkaar. Ze kiezen teksten die aanleiding geven tot gesprek, er zijn actuele gebeurtenissen die tot discussie leiden, vragen van leerlingen kunnen de kans bieden om dieper te graven, in vrije momenten en informele ontmoetingen kan je leerlingen triggeren, enz.
Wat wordt de volgende stap?
Dan willen we het M-project bij alle leerlingen implementeren. Hiervoor zullen we per leeftijdscategorie aangepaste werkvormen gebruiken en op verschillende niveaus werken. We zullen ons inspireren op de studie De leraar en de grote levensvragen (Van der Vloet & Janssens, 2018-2019). Specifiek voor het werken met de groep van adolescenten bieden zij prima ondersteuning.
Interview: Redactie MagaZijn
Foto’s © Maricolen Maldegem
- Lees hier ‘Zingeving is een spier die je op school kan trainen.’
- Meer lezen over onderwijs? Check ons dossier ‘Onderwijs’.
Boeiend artikel? Help ons zin geven en delen
- klik hier en sluit je aan bij het MagaZijn van de zin!
- laat een reactie achter onder dit artikel
- deel dit artikel met je vrienden en familie
- stuur ons jouw eigen zingevend verhaal op info@magazijn.community
Dank je wel!
