Het is met de zoektocht naar het ik als met koken: chefs en hobbykoks creëren zo origineel mogelijke gerechten en worden daarop ook afgerekend. Waar we vroeger allemaal ongeveer hetzelfde aten, is verscheidenheid nu troef. We zoeken ons eigen, unieke ik en definiëren het niet meer vanuit de groep. Daar is op zich niks mis mee. Toch lijkt de balans uit evenwicht. Hoe meer we ‘ik’ willen zijn, hoe minder verbonden we leven.
Deze maaltijd-metafoor is voor priester en psychotherapeut Erik Galle het beeld om veertien auteurs samen te brengen in ‘De mythe van de ik-identiteit’. Vanuit verschillende disciplines geven ze hun visie op hoe we onszelf vandaag ervaren. Uitgangsvraag: hoe beïnvloedt het centraal stellen van het individu onze samenleving? Wat zijn de gevaren en hoe komen we daar uit? Socioloog Walter Weyns bijt de spits af. Zijn bijdrage leest als een inleiding op wat volgt. Hij schetst vijf mythen die het zelfbewustzijn van de westerse mens hebben bepaald en dat nog steeds doen. De mythe van Adam is de bijbelse visie op de mens die gemaakt is voor het goede. Het loopt fout, maar het komt ook opnieuw goed. De gebroken en te helen identiteit zeg maar. De mythe van Prometheus, die tegen de wil van de goden de mens het vuur geeft, staat dan weer voor de maakbare mens. Odysseus verbeeldt de verregaande zelfcontrole. Narcissus is dan weer degene die de wereld – en Echo, zijn geliefde – verliest omdat hij al te zeer zijn eigenwaarde onderlijnt. Proteus, een wat minder bekende mythe, verbeeldt de speelse mens die zich niet wil engageren. De vier laatste mythen zijn volgens Weyns deze van de postmoderne mens, die onder het nieuwe gebod van het ‘uniek’ zijn staat. Dat dreigt nu een ondraaglijk vermoeiende opdracht te worden.
De postmoderne mens staat onder het nieuwe gebod van het ‘uniek’ zijn. Dat dreigt een ondraaglijk vermoeiende opdracht te worden.
Knap aan het boek is dat de diversiteit van insteken verrassend breed is: zo horen we een wetenschapper (Christoffel Waelkens) zich afvragen hoe wetenschap ons bepaalt vandaag, een onderneemster die pleit voor verbondenheid ondanks ‘te weinig tijd’ (Leen Van den Neste), een federaal procureur die de terroristische aanslagen en de radicalisering ziet als een manifestatie van spirituele en innerlijke leegte, ontstaan doordat we het ik steeds superieur aan het wij achten (Fréderic Van Leeuw). Die laatste bijdrage vonden wij een van de sterkste. Andere verdienste van deze bundel: hij trapt niet in de val van pessimisme en klaagcultuur over de postmoderne mens. Wel wordt een gezond kritisch bewustzijn aangescherpt. Opvallende rode lijn in alle bijdragen: de zoektocht naar verbondenheid en de urgentie daarvan. Filosoof Guido Van Heeswijck geeft dit op het einde van zijn bijdrage knap aan door te verwijzen naar de gemeenschappelijke bekommernis van alle – religieuze of atheïstische – levensbeschouwingen. En ook econoom Ivan Van de Cloot brengt een verrassende boodschap: hij herontdekt de waarde van het rentmeesterschap en omzeilt de klippen van naïviteit enerzijds en eigenbelang anderzijds door te kiezen voor grootmoedigheid. Ook mooi is zijn uitdrukking: ‘Gewetensvolle optimisten weten dat ze leven in een wereld vol restricties en houden rekening met de reële wereld.’
Opvallende rode lijn in alle bijdragen: de zoektocht naar verbondenheid en de urgentie daarvan.
Redacteur Erik Galle waagt zichzelf aan het moeilijkste deel: God en de identiteit. Hij schrijft een kwetsbaar stuk waarin hij dialogeert met God, die hem telkens weer ontsnapt maar hem net daarom ook zichzelf laat ontdekken.
De mythe van de ik-dentiteit (Erik Galle, red.) Met bijdragen van Erik Borgman, Marc Calmeyn, Marc Colpaert, Paul Delva, Patrick Develtere, Erik Galle, Anja T’Kindt, Ivan Van de Cloot, Leen Van den Neste, Guido Vanheeswijck, Frédéric Van Leeuw, Ellen Van Stichel, Christoffel Waelkens en Walter Weyns, Halewijn, 2016, 202 blz., 22,50 euro.
Uitgeverij Halewijn schenkt drie exemplaren weg aan MagaZijn-lezers!
- Wil je kans maken om De mythe van de ik-identiteit onder redactie van Erik Galle te winnen?
- Stuur snel een mailtje met je naam en adres naar info@magazijn.community met als subjectregel: mythe van de ik-identiteit.
- De eerste drie mailers maken we gelukkig met een exemplaar van het boek!
Tekst: Johan Van der Vloet
Coverfoto © superdeal.ua
