Herinner je je de term ‘kritische massa’ uit de les fysica? We helpen je geheugen een handje: het is de hoeveelheid stof die nodig is om een kettingreactie te veroorzaken. Voor UCLL-onderzoekster Ilse Geerinck is dit een metafoor voor het effect van de coronacrisis. Even leek het dat die een kentering zou teweegbrengen. Met de tweede coronagolf zijn velen daar echter niet meer van overtuigd. Wordt het ‘business as usual’? Of wordt medemenselijkheid de kritische massa die een kettingreactie van rechtvaardigheid en solidariteit inluidt?
Het is zaterdagochtend. Goedgemutst stap ik uit bed. Mijn koffie in de hand neem ik de krant uit de brievenbus. In mijn gedachten dank ik de postbode die weer voor dag en dauw de race tegen de klok aangaat voor de massale pakjesbezorging. Al bladerend door mijn krant blijf ik even stilstaan bij een foto met als titel Een massa opgepakte mensen aan de skilift. Alleen doet die massa aan het einde van het jaar 2020 toch even anders aan dan de foto in het begin van het jaar: een menigte uitbundige skiërs aan de après-ski.
Het jaar 2020 leerde ons te huiveren bij het aanschouwen van een massa mensen. Herinner u de beelden van de Black Lives Matters-protesten in de Verenigde Staten en overal in de wereld, of die van de mensenzee op de dijk aan de Belgische kust.
Het jaar 2020 leerde ons te huiveren bij het aanschouwen van een massa mensen.
Met argusogen wordt er gekeken naar elke vorm van massale toeloop van mensen. Wie er tussenuit wil, blijkt er al snel middenin te zitten. Waar een recht te verdedigen valt of plezier te beleven, is de massa. Waar de massa is, is protest. De massa is de plek bij uitstek waar het virus zich verspreidt, het grote kwaad. Het virus heeft de massa nodig, in hoeveelheid en in omvang.
Het virus gaat zo snel de wereld rond door de massale (afval)productie en distributie van goederen, de massa aan consumptie en (energie)verbruik, de massa aan vermogens en kapitaal. De massa van overdaad is verweven met de massa van schaarste: de massale vissterfte, de massale toestroom van vluchtelingen, het massale smelten van ijskappen, de massale toename van armoede en sterfte aan hongersnood.
De pandemie maakt duidelijk hoe we de wereld anno 2020 in balans proberen te houden: het evenwicht tussen de massa van de ‘werelduitbuiters’ die handelen uit eigenbelang, macht of zelfbehoud en de massa van ‘de wereldverbeteraars’ die pleiten voor solidariteit en rechtvaardigheid. 2020 is het magische jaar van de ‘massa’. Wordt 2021 het jaar van de ‘kritische massa’?
De kritische massa is de hoeveelheid stof die nodig is om een kettingreactie te veroorzaken. Even leek het erop dat de vele handen van zorg en solidariteit een kentering zouden teweegbrengen. Met de tweede coronagolf zijn velen daar echter niet meer zo van overtuigd. Business as usual. We doen weer voort op hetzelfde ritme en met dezelfde mentaliteit als we gewoon waren. Het lijkt erop dat de massale groei en winst structureel rekenen op een massa solidaire handen. Menig expert is het erover eens dat het evenwicht op vele vlakken zoek is en de verhoudingen niet meer kloppen.
Even leek het erop dat de vele handen van zorg en solidariteit een kentering zouden teweegbrengen.
Het coronavirus zal niet het laatste virus zijn. Het klimaat keert zich, de sociale ongelijkheid neemt toe, en de vele bootjes die van noord naar zuid gaan, geven aan dat de wereld uit balans is. De aarde kreunt onder het gewicht van de massa.
Dat de ‘gemeenschappelijke huishouding op aarde’ een schoonmaakbeurt nodig heeft, herhaalt paus Franciscus in zijn encycliek Fratelli tutti van vorig jaar. Elk huishouden impliceert een werk van conserveren van wat we belangrijk vinden. Winst en groei nastreven, is lang niet de belangrijkste ambitie voor de paters, stelde Xavier Pirlot, de CEO van Chimay, de grootste trappistenbrouwerij van het land, wel algemeen welzijn, arbeidsvreugde, werkgelegenheid, ecologie en gezondheid.
Wanneer ik de laatste bladzijde van mijn krant omsla, valt mijn blik op een kleine foto. Ze zijn met vijftien, staan op afstand van elkaar en vormen een cirkel rond de kist. Ingetogen en met geboden hoofd, maar intens verbonden met het leven dat hen dierbaar was. Het massale aantal mensen dat wereldwijd stierf door COVID-19 confronteert ons met onze menselijke kwetsbaarheid.
Het jaar 2020 is het dodelijkste jaar geworden sinds de Tweede Wereldoorlog. ‘Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.’ De wereld kan in 2021 een betere plek worden. Als humaniteit en menselijkheid de kritische massa wordt. In elke daad waarin de mens – ongeacht zijn verdiensten of kwaliteiten – ertoe doet, zal het Licht in ons geboren worden en doorbreken in de wereld.
Tekst en foto © Ilse Geerinck, Lerarenopleider-onderzoeker aan de aan UC Leuven-Limburg, lid van de christelijke denktank Logia.
Bedankt Kerk & Leven voor de toestemming om dit opiniestuk over te nemen!
Lees meer op www.kerkenleven.be
Boeiend artikel? Help ons zin geven en delen
- klik hier en sluit je aan bij het MagaZijn van de zin!
- laat een reactie achter onder dit artikel
- deel dit artikel met je vrienden en familie
- stuur ons jouw eigen zingevend verhaal op info@magazijn.community
Dank je wel!
