Op 4 december vierde vzw SPES forum haar twintigjarig bestaan onder het motto: ‘Camino van de hoop’. SPES forum wil binnen een breed maatschappelijk kader mensen inspireren tot een verbonden en zinvol leven. Het Latijnse woordje SPES – hoop – is vanaf het begin de baseline van hun bestaan. Het is meteen ook een acroniem voor SPiritualiteit in Economie en Samenleving. Het werd een terugblik op een rijk verleden én een vooruitblik naar nieuwe perspectieven.
Het geschenk van de hoop
Filosoof Guido Vanheeswijck zette in met een mijmering over het geschenk van de hoop. De Franse taal kent een interessant onderscheid tussen espoir en espérance. Het mannelijke woord espoir gaat over het doel dat je moet bereiken, het vrouwelijke espérance duidt op de weg die je inslaat. ‘Die laatste is waarover wij het hier hebben,’ zegt Vanheeswijck. Is hoop geen illusie die we ons voorspiegelen of een perspectief dat we nodig hebben? Hij verwijst naar het bekende gedicht van Charles Péguy over het kleine meisje hoop dat beeft, haast onmogelijk kan bestaan, maar de mens wel toont wat in het leven mogelijk is. Péguy laat zien hoe ongelooflijk kwetsbaar de hoop wel is.
Het mannelijke woord ‘espoir’ gaat over het doel dat je moet bereiken, het vrouwelijke ‘espérance’ duidt op de weg die je inslaat
En dan is er nog die bekende Griekse mythe over de doos van Pandora. Die mag niet geopend worden, maar de nieuwsgierige Pandora doet dat toch en alle kwalen die de mensheid teisteren, ontsnappen uit de doos. Als een coronavirus verspreiden ze zich, maar de hoop blijft op de bodem van de doos liggen. Het is die hoop die de mens in al zijn ellende helpt. De Duitse filosoof Karl Löwith zegt dat hoop in deze tijd iets dubbelzinnigs heeft. De moderne mens kijkt naar de toekomst als vooruitgang, maar hij elimineert uit dit vooruitgangsgeloof de joodschristelijke gedachte dat de ultieme vervulling niet van deze wereld is. Die is een gave, die joden en christenen het Rijk Gods noemen. Daardoor zetten we alles in op de vooruitgang, die ons echter nooit zal vervullen. Kunnen we dan nog hopen op een betere toekomst?
Hoop is de kunst om ergens aan te werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft
Vanheeswijck haalt schrijver Robert Musil aan, die in zijn beroemde boek ‘De man zonder eigenschappen’ het onderscheid maakt tussen werkelijkheidsmensen en mogelijkheidsmensen. De eersten gaan voor directe mogelijkheden, de tweeden hopen op een werkelijkheid die er nog niet is. De mogelijke ervaring staat niet gelijk aan een concrete werkelijkheid, maar heeft een opwaartse kracht, iets goddelijks. Dat doet denken aan de woorden over hoop die aan Vaclav Havel worden toegeschreven: ‘Hoop is de kunst om ergens aan te werken omdat het goed is, niet alleen omdat het kans van slagen heeft. Hoop is niet optimisme, niet de overtuiging dat iets goed zal aflopen. Hopen is zeker weten dat iets zinvol is, ongeacht de afloop.’
Van Heeswijck besluit: hoop en spiritualiteit zijn verbonden. En dankbaarheid en hoop zijn zussen.
Camino
Onderneemster Ingrid Verduyn – die we eerder al voor MagaZijn interviewden – heeft zelf zes ‘echte’ camino’s in de benen. Zij vertelde over haar ervaringen op de tocht naar Santiago de Compostella. Heilige plekken bezoeken, is iets van alle tijden. Dit doen mensen via een weg, een camino. Voor Santiago is dat de weg naar de relieken van Jacobus. Het verhaal wil dat de apostel Jacobus onthoofd werd op bevel van Herodes en dat zijn lijk op wonderlijke wijze landde in een bootje aan de kust van Galicië. Daar heeft hij eeuwenlang in alle rust gelegen. Toen zijn graf werd ontdekt, kwam er algauw een kerk. Die stond in een verpauperde streek van Spanje maar dankzij de bedevaart kwam een stroom van pelgrims op gang. Vandaag zien we om verschillende redenen een relance: de camino heeft een heilige bestemming, een pelgrim wil ergens uitkomen en het wonder gebeurt onderweg. De pelgrim schudt ballast van zich af en bereikt zo zijn eigen levensbestemming.
Ingrid Verduyn organiseerde samen met SPES een camino voor ondernemers. Bij hun aankomst werd het bekende grote wierookvat voor hen uitgehaald, maar het wonder gebeurde onderweg: ‘We hebben naar elkaar geluisterd en elkaars voeten verzorgd. Zo willen we ook verder.’
Founding fathers
Ethicus, filosoof en econoom Luk Bouckaert en filosoof-econoom Henk Opdebeeck zijn samen de oprichters van SPES. In een gesprek met afgevaardigd bestuurder Sabine Denis vertelden ze hoe SPES oorspronkelijk begon als een universitair centrum en geïnspireerd werd door het personalisme dat ze toepasten op spiritualiteit in de economie.
Later trokken ze dat breder open naar zingeving. Dankzij sponsoring van Cera kon SPES een onafhankelijke vzw worden en kregen ze – in bijbelse termen – zeven vette jaren met onderzoekers, 250 leden en meer dan 1000 sympathisanten. Daarna kwam een moeilijke periode.
Nu kijken ze weer hoopvol vooruit, met stilte, meditatie en zingeving als kernwoorden. Om de toekomst te realiseren, geven de founding fathers de fakkel stilaan door aan nieuwe bestuurders en de nieuwe voorzitter, Erik Vanleeuw, ook een bekende van MagaZijn. Hij kreeg van voormalig voorzitter Henk Opdebeeck als geschenk – zeer toepasselijk – een pelgrimsstaf van Santiago. Zo wil SPES forum een nieuwe toekomst openen voor de weg van de hoop.
Verslag: Redactie MagaZijn
Foto’s © SPES forum
Herbekijk de viering van 20 jaar SPES Forum hier!
Meer info over vzw SPES Forum vind je hier!
Lees ook de MagaZijn-interviews met
Boeiend artikel? Help ons zin geven en delen
- klik hier en sluit je aan bij het MagaZijn van de zin!
- laat een reactie achter onder dit artikel
- deel dit artikel met je vrienden en familie
Dank je wel!
